Cam Tavan Nedir?

Türkiye’de çalışan her 100 kişiden 30,8 ini kadınlar oluşturuyor ve bu sayı yıllar içinde artarak büyüyor. İş hayatında yerini gittikçe sağlamlaştıran kadınlar birçok problemle de baş etmek zorunda kalıyor. Bu problemlerin başında gelen cam tavan etkisini bu yazımızda inceledik.

Cam tavan, çalıştığı firmada yükselmek isteyen nitelikli bir kişinin, çoğunlukla cinsiyetçilik veya ırkçılığa dayalı bir ayrımcılık nedeniyle daha alt bir kademede durdurulmasını ifade eder. Dolayısıyla cam tavan, şirketlerde en çok kadınlara yönelik dikey ayrımcılığa atıfta bulunur.

Bununla birlikte, çeşitli araştırmalara dayalı olarak, cam tavan; nitelikli kadınların üst düzey yönetim pozisyonlarına erişimini engelleyen, ayrımcı bilinçli ve bilinçsiz uygulamalar ve tutumlarla desteklenen incelikli ancak kalıcı engeller olarak tanımlanabilir. (*)

Bir başka tanıma göre Cam Tavan, kadınların "sadece kadın oldukları için" üst yönetim kadrolarına, örneğin ülke liderliklerine, şirket yöneticiliği pozisyonlarına, akademik kurumların en üst birimlerine ve benzeri liderlik pozisyonlarına erişememelerine verilen isimdir (**).

Bir şirkette cam tavanın gerçek varlığını kesin olarak belirlemeyi mümkün kılacak objektif ve kolayca gözlemlenebilir kriterler yoktur. Cam tavan, sıklıkla doğrudan gözlemlenemeyen uygulamalar, eylemler, gerçekler, tutumlar yoluyla ortaya çıkan normlar/klişelerdir.

Cam tavan ayrıca zaman içinde birbirini izleyen süreçlerin gözlemlenmesiyle ortaya çıkar. Yani dikkate alınması gereken belirli bir zamanda bir pozisyonlardaki kadın sayısından ziyade kadınların kariyerlerindeki ilerlemeler, yönetici pozisyonlarına terfilerdir. Cam tavan ayrıca, şirket içindeki profesyonel kariyerlerinde geliştikçe erkekler ve kadınlar arasında artan eşitsizlikleri de ifade eder.

Cam Tavanı Kırmak için Neler Yapılmalı?

Cam tavanları kırmanın en önemli yolu, cam tavanların farkında olmaktır. İş yerinde fark ettiğiniz cam tavanları mutlaka çalışma arkadaşlarınızla konuşmalısınız. Çünkü cam tavanları tek başınıza kıramazsınız. Cam tavanların dayanışma ile kırılması gereklidir. Bu sorunları herkes fark etmeli ve çözüm üretme konusunda istekli olmalıdır. Yine de çözümlerin üretilmesinin zaman alacağının farkında olmalısınız.

Cam tavanı öyle veya böyle kırmayı başaranların, bu başarılarının tadını çıkardıktan sonra arkadan gelenleri unutmamaları önemlidir. Çünkü cam tavanı kırmaya çalışan ve bunu başaran her kadın, aslında kendinden sonra gelenlere yardım etmektedir. Eğer bunu başaranlar, bu momentumu korumaya devam ederlerse, geriden gelenler için çatlamış tavanı kırmak daha kolay olacaktır.

Elbette yerleşik bir problemle mücadelenin tek yolu işletmelerin kendi içlerinde yapacakları düzeltmeler olamaz; ancak yinede işletmelere de önemli görevler düşmektedir. Bunun dışında kadınların eşitliğe erişmesini sağlayacak sivil hareketlere dahil olmaları, bu konuda bilinçlendirme çalışmaları yapılması gerekmektedir. Ayrıca tüm çalışanların kendi davranışlarını gözden geçirmesi ve harekete geçmesi atılacak en büyük adımlardandır.

İş dünyasında yaşanılan cam tavan zorluklarının yanı sıra kadınların yaşadığı birçok zorluk vardır. Tüm bu zorlukların üstesinden doğru şekilde yapılan insan kaynakları yönetimi ile gelmek mümkündür. Örneğin, tarafsız işe alım uygulamaları gerçekleştirilmeli, çalışanlar için önyargılara ve basmakalıp inançlara yönelik eğitimler düzenlenmeli, örgüt kültürünün cinsiyet ayrımı yapılmayacak şekilde oluşturulduğundan emin olunmalıdır.

Kaynakça;
*'Callaghan, 2009; Bendl ve Schmidt, 2010; Zeng, 2011.
***G. Neville. (1990). Women In The Workforce: The Effect Of Demographic Changes In The 1990S. ISBN: 9780852906552. Yayınevi: The Industrial Society.